Στολίσαμε το δέντρο μας; Βάλαμε τα καλά μας;
Το σπίτι όλο μύρισε κανέλα απ’ τα γλυκά μας;
Ας ανοίξουμε και την πόρτα μας να μπει η ευτυχία και απολαύσουμε όλοι μαζί χρονιά γεμάτη υγεία!!!
ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ
ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ
Καλή Χρονιά (Πάει ο παλιός ο χρόνος)
ΕΘΙΜΑ
Η ΒΑΣΙΛΟΠΙΤΑ
H βασιλόπιτα είναι το γλύκισμα – σύμβολο της Πρωτοχρονιάς και συνδέεται με την εορτή του Αγίου Βασιλείου, από τον οποίο πήρε το όνομά της.
Τη βρίσκουμε με πολλές μορφές και διάφορους τρόπους παρασκευής, σε όλα τα ελληνικά σπίτια, αστικά και αγροτικά. Ζυμώνεται κυρίως με αλεύρι, αυγά, ζάχαρη και γάλα και συνηθέστατα πάνω στην επιφάνειά της γράφεται ο αριθμός του νέου έτους με αποφλοιωμένα αμύγδαλα. Μέσα στο ζυμάρι τοποθετείται ένα νόμισμα, που όποιος το βρει κατά το μοίρασμα της βασιλόπιτας θα είναι ο τυχερός της χρονιάς.
Σε κάποιες αγροτικές περιοχές αντί για νόμισμα τοποθετούσαν παλαιότερα ένα κομματάκι άχυρο, κλήμα ή κλώνο ελιάς, ανάλογα με την παραγωγή της περιοχής, και όποιος το έβρισκε θα είχε καλή σοδειά κατά τη διάρκεια του χρόνου.
Η βασιλόπιτα κόβεται και μοιράζεται με εθιμικό τελετουργικό τη νύχτα της παραμονής του νέου χρόνου ή ανήμερα την Πρωτοχρονιά. Το γενικό πρόσταγμα έχει ο νοικοκύρης του σπιτιού, που αφού τη σταυρώσει, κόβει και μοιράζει τα κομμάτια της πίτας στα μέλη της οικογένειάς του και τους τυχόν φιλοξενούμενους, ενώ ιδιαίτερα κομμάτια ξεχωρίζονται για τον Χριστό, την Παναγία, τον Άγιο Βασίλειο, το σπίτι και τους ξενιτεμένους της οικογένειας.
Το έθιμο δεν περιορίζεται μόνο στο σπίτι και την ημέρα της Πρωτοχρονιάς. Από τις επόμενες ημέρες και σχεδόν μέχρι και τα τέλη Φλεβάρη, σωματεία, επαγγελματικές ενώσεις και οργανώσεις κόβουν τη δική τους βασιλόπιτα. Η συνήθεια αυτή είναι νεότερη και κατάγεται από τις παλαιότερες συντεχνίες, τα μέλη των οποίων έκοβαν την πρωτοχρονιάτικη πίτα και τη μοιράζονταν για το καλό το δικό τους και του κοινού τους επαγγέλματος.
Το έθιμο της βασιλόπιτας, όπως και άλλα του Δωδεκαημέρου (Χριστούγεννα – Θεοφάνια), ανάγεται στα ρωμαϊκά «Σατουρνάλια», που αποτελούν συνέχεια των Ελληνικών «Κρονίων».
Κατά τη διάρκειά τους προσφέρονταν ως δώρα καρποί και πλακούντες (πίτες) μέσα σε χρυσά φύλλα. Μπορεί να σχετιστεί και με τον εορταστικό άρτο της ελληνικής αρχαιότητας, που προσφερόταν στους θεούς, ιδίως στα «Θαλύσια» και τα «Θαργήλια».
Υπάρχει, όμως, και η χριστιανική παράδοση για το έθιμο της βασιλόπιτας. Όταν ο Άγιος Βασίλειος ήταν επίσκοπος Καισάρειας, ο έπαρχος της Καππαδοκίας πήγε να εισπράξει φόρους με άγριες διαθέσεις. Οι κάτοικοι φοβήθηκαν και ζήτησαν την προστασία του επισκόπου τους. Αυτός τους είπε να συγκεντρώσουν ό,τι πολύτιμα αντικείμενα είχαν για να τα προσφέρουν στον έπαρχο. Ο άγιος, όμως, τον έπεισε να φύγει χωρίς να πάρει τίποτε. Ήταν παραμονή της Πρωτοχρονιάς.
Επειδή η επιστροφή των αντικειμένων στους κατόχους τους ήταν πρακτικά αδύνατη, με συμβουλή του αγίου ζυμώθηκαν πλακούντια (μικρές πίτες) και μέσα σ’ αυτούς τοποθετήθηκε από ένα πολύτιμο αντικείμενο. Έγινε η διανομή και, σαν από θαύμα, έτυχε στον καθένα ό,τι είχε δώσει. Από τότε, λέγει η παράδοση, κάνουμε στη γιορτή του Αγίου Βασιλείου πίτες με νομίσματα μέσα.
Νεότερες παραλλαγές αυτής της παράδοσης από τον Πόντο και τη Μικρά Ασία παρουσιάζουν τον Άγιο Βασίλειο να κερδίζει τον εισπράκτορα των φόρων σε χαρτοπαίγνιο και στη συνέχεια να γίνεται η διανομή με μικρά ψωμιά ή με μια μεγάλη πίτα.
Πηγή: https://www.sansimera.gr/articles/871
ΣΥΝΤΑΓΗ ΓΙΑ ΒΑΣΙΛΟΠΙΤΑ
ΥΛΙΚΑ
- 500 γραμ. αλεύρι για όλες τις χρήσεις
- 3 κ.γλ. μπέικιν πάουντερ
- 5 αυγά χωρισμένα
- 1 πρέζα αλάτι
- 400 γραμ. ζάχαρη
- 250 γραμ. βούτυρο
- 1 κοφτό κ.γλ. κανέλα
- 1/2 κ.γλ. γαρίφαλο
- 2 βανίλιες
- ξύσμα από 1 ακέρωτο πορτοκάλι
- 120 γραμ. χυμό πορτοκάλι
- 1/2 κ.γλ. σόδα
- 120 γραμ. γάλα
- 80 γραμ. κονιάκ
- 200 γραμ. καρυδόψιχα χοντροκομμένη
- άχνη ζάχαρη
ΕΚΤΕΛΕΣΗ
Για την καλύτερη παραδοσιακή, αφράτη και φουσκωτή βασιλόπιτα, βγάλτε όλα τα υλικά στον πάγκο σας 30΄πριν ξεκινήσετε να τη φτιάχνετε. Κοσκινίζουμε το αλεύρι με το μπέικιν και τα κρατάμε στην άκρη.
Προθερμαίνουμε το φούρνο στους 170ºC στις αντιστάσεις. Θα ψήσουμε στην κάτω σχάρα.
Βουτυρώνουμε καλά ένα ταψί 30 ή 32 εκ. με πλαϊνά τοιχώματα ύψους 6 -7 εκατοστά. Στρώνουμε αντικολλητικό χαρτί στο ταψί, για να μπορέσουμε να ξεφορμάρουμε την αφράτη βασιλόπιτα πολύ εύκολα αφού ψηθεί.
Βάζουμε στον κάδο του μίξερ το μαλακό βούτυρο με τη ζάχαρη και τα χτυπάμε με το σύρμα να αφρατέψουν και να κρεμώσουν για λίγα λεπτά. Αφού λιώσει η ζάχαρη και κρεμώσει το μείγμα, προσθέτουμε την κανέλα, το γαρύφαλλο, τις βανίλιες και το ξύσμα πορτοκαλιού. Έναν έναν ρίχνουμε τους κρόκους, κάθε φορά να τους πίνει το μείγμα πριν προσθέσουμε τον επόμενο κρόκο.
Με μίξερ χειρός σε ένα βαθύ μπολ, χτυπάμε τα ασπράδια με το αλάτι σε μεσαία ταχύτητα μέχρι η μαρέγκα να κάνει απαλές κορυφές που στέκονται (περίπου για 2-3 λεπτά). Κρατάμε τη μαρέγκα στην άκρη για λίγο.
Χαμηλώνουμε την ταχύτητα του μίξερ στο 1. Διαλύουμε τη σόδα στο χυμό και τα προσθέτουμε στη βασιλόπιτα. Εναλλάξ, προσθέτουμε το κοσκινισμένο αλεύρι με το γάλα και το κονιάκ. Ξεκινάμε με αλεύρι και τελειώνουμε το χτύπημα με αλεύρι. Προσθέτουμε τα χοντροκομμένα καρύδια. Προσθέτουμε σταδιακά τη μαρέγκα και διπλώνουμε απαλά το μείγμα για να μη χάσουμε τον όγκο του.
Αδειάζουμε τη βασιλόπιτα στο ταψί. Προσθέτουμε το φλουρί. Ψήνουμε για 55′ με 1 ώρα. Για να σιγουρευτούμε ότι ψήθηκε, μπήγουμε μαχαίρι στο κέντρο της. Αν βγει στεγνή η λάμα από ζύμη, τότε είναι έτοιμη.
Αφήνουμε 30΄να σταθεί στο ταψί και να κρυώσει. Την αναποδογυρίζουμε σε μεγάλη πιατέλα. Αφαιρούμε τη λαδόκολλα και αχνίζουμε με ζάχαρη άχνη.
(Αργυρώ Μπαρμπαρίγου)
ΤΟ ΡΟΔΙ ΚΑΙ Η ΚΡΕΜΜΥΔΑ
Το ρόδι και η κρεμμύδα είναι δύο από τα πιο γνωστά έθιμα της Πρωτοχρονιάς. Λίγοι όμως γνωρίζουν την πορεία και το πώς κατέληξαν να διατηρούνται αναλλοίωτα στο πέρασμα του χρόνου…
Το ρόδι εδώ και χιλιάδες χρόνια θεωρείται από διάφορους πολιτισμούς ως το σύμβολο της γονιμότητας, της αφθονίας αλλά και της καλοτυχίας.
Οι αρχαίοι Έλληνες πριν μπουν στην καινούρια τους κατοικία συνήθιζαν να σπάνε στο κατώφλι του σπιτιού ένα ρόδι. Το σπάσιμο όμως του ροδιού γίνεται κατά βάση την Πρωτοχρονιά. Σε κάποιες περιοχές της Ελλάδας συνηθίζουν να σπάνε το ρόδι αμέσως μόλις μπει το νέο έτος. Αφού γίνει η καθιερωμένη ανταλλαγή ευχών, ο νοικοκύρης του σπιτιού η κάποιο μέλος της οικογένειας που θεωρείται τυχερό σπάει το ρόδι και μετά μπαίνουν όλοι στο σπίτι με το δεξί πόδι.
Αντιθέτως σε άλλες περιοχές, το σπάσιμο του ροδιού λαμβάνει χώρα είτε τα ξημερώματα της Πρωτοχρονιάς, είτε μετά τη Θεία Λειτουργία που γίνεται την ίδια μέρα, αφού βέβαια το έχουν πάρει μαζί τους στην Εκκλησία για να το ευλογήσει ο παππάς.
Η έκφραση «έσπασε το ρόδι» σημαίνει λοιπόν ότι έγινε ένα καλό ξεκίνημα. Αξιοσημείωτο είναι ότι σε κάποιες περιοχές της χώρας μας το ρόδι που σπάνε την πρώτη μέρα του χρόνου έχει φυλαχτεί σε εικονίσματα σπιτιών από την ημέρα του Σταυρού στις 14 του Σεπτέμβρη.
Η κρεμμύδα από την άλλη είναι ένα φυτό το οποίο οι αρχαίοι Έλληνες το θεωρούσαν σύμβολο της αναγέννησης και της υγείας. Σε πολλές περιοχές της Ελλάδας συνηθίζεται να τοποθετείται μία κρεμμύδα έξω από το σπίτι την παραμονή του νέου έτους. Ανήμερα Πρωτοχρονιάς, ο πατέρας ή η μητέρα της οικογενείας χτυπάει με την κρεμμύδα τα κεφάλια των μελών της οικογένειας για να τα ξυπνήσει ώστε να πάνε στη Θεία Λειτουργία του Αγίου Βασιλείου. Έπειτα την κρεμάνε σε κάποιο μέρος του σπιτιού για να έχουν καλή τύχη όλο το χρόνο.
Τα δύο αυτά έθιμα διατηρήθηκαν εις το έπακρον στο πέρασμα του χρόνου και συνεχίζουν να τιμώνται δεόντως σε όλη την Ελλάδα.
Πηγή: iefimerida.gr – Το ρόδι και η κρεμμύδα δύο έθιμα που “νίκησαν” τον χρόνο.
